تعريف بلوغ چيست؟<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /?>
از نظر لغوی بلوغ به معنی کامل‌شدن و به حد کمال رسيدن است.
n بلوغ زماني است كه بدن نوجوان شروع به رشد و تغيير مي‌كند و توانايي توليد مثل پيدا مي‌كند.
n تغييرات بدن در دوره بلوغ، سريع‌تر از هر دوره‌اي به جز نوزادي است.
n داشتن اطلاعات و آگاهي از روند بلوغ قبل از شروع آن، به والدين و خود نوجوان كمك مي‌كند، كه اين دوره را بهتر بفهمند و مسير آن را راحت‌تر طي كنند.
n همه انسان‌ها متحمل تغييرات دوران بلوغ مي‌شوند.
n هيچ دو نفري شبيه هم نيستند، اما يك چيز در همه مشترك است و آن اين است كه همه افراد بايد مرحله بلوغ را طي كنند.
در دوران بلوغ چه اتفاقي مي‌افتد؟
n وقتي بدن به سن خاصي مي‌رسد، مغز هورموني ترشح مي‌كند كه باعث شروع تغييرات بلوغ ميشود. اين هورمون، هورمون آزاد كننده گنادوتروپين (GNRH) ناميده ميشود، كه به غده هيپوفيز مي‌رود.
n هيپوفيز غده كوچكي است، كه در زير مغز قرارگرفته‌است. پس از رسيدن هورمون گنادوتروپين به اين غده، هيپوفيز دو هورمون به داخل خون مي‌ريزد.
n اين دو هورمون، هورمون‌هاي لوتئينه‌كننده( LH) و محرك فوليكولي( FSH ) ناميده مي‌شوند.
n اين دو هورمون هم در بدن دخترها و هم در بدن پسر‌ها وجود دارد و بر اساس جنسيت فرد، اين هورمون‌ها به قسمت‌هاي متفاوتي از بدن مي‌روند و تغييرات بلوغ را ايجاد مي‌كنند.
n اين هورمون‌ها در بدن به گردش در مي‌آيند و باعث مي‌شوند، كه فرد ازيك نوجوان تبديل به يك فرد بالغ با سطوح هورموني بالغين شود. اين عمده‌ترين اتفاقي است كه در دوران بلوغ رخ مي‌دهد.
n روند بلوغ معمولاً حدود 13-8 سالگي در دختران و 15-10 سالگي در پسران شروع ميشود.
n بعضي افراد كمي زودتر و بعضي كمي ديرتر بالغ مي‌شوند. هر فردي بر اساس برنامه زماني بدن خودش دوران بلوغ را طي مي‌كند.
n به همين دليل ممكن است، بعضي از نوجوانان در يك سن به نظر بچه بيايند، درحالي‌كه نوجوان ديگري در همان سن، ظاهر يك فرد بزرگ‌سال را دارد.
چرا بهداشت اين دوران اهميت دارد؟
n بلوغ يک مرحله بحرانی است. درگذر از اين دوره زيربنای زندگی بزرگ‌سالی فرد پی‌ريزی می‌شود. عدم توجه به بهداشت اين دوران مي‌تواند منجر به مشکلات عديده جسمی و روحی در بزرگسالي شود. اين مشكلات شامل موارد زير است :
n تصوير بدني و ذهني نامناسب فرد از خود
n مشکلات زناشويي
n نازايي
n بيماری‌های عفونی
n ازدواج‌های ناموفق
n حاملگی‌های زودرس مخاطره‌آميز
n صدمات و مرگ و مير مادر و کودک
دوران بلوغ در دختران چه اتفاقي مي‌افتد؟
n هورمون‌هاي جنسي ترشح‌شده از مغز در دختران به تخمدان‌ها مي‌روند.
n در تخمدان‌ها از بدو تولد، يك سري سلول جنسي به نام تخمك وجود دارند.
n اين هورمون‌هاي جنسي باعث مي‌شوند كه از تخمدان‌ها هورمون‌هاي ديگري به نام‌هاي استروژن و پروژسترون ترشح شوند.
n هورمون‌هاي استروژن و پروژسترون باعث مي‌شوند كه بدن يك دختر بالغ‌شده و براي باردارشدن آماده شود. اين دو هورمون هم‌چنين باعث ايجاد هيجانات روحي و جسمي زمان بلوغ مي‌شوند.
ترتيب تغييرات جسمی دخترها در دوران بلوغ
n شکل‌گرفتن و کامل‌شدن پستان‌ها (5/12-5/7 سالگی)
n رويش مو در زير بغل و عانه (15-9 سالگی)
n جهش رشد ( 2 سال بعد از جوانه زدن پستان‌ها تايك سال قبل از عادت ماهانه )
n شروع عادت ماهانه (16-9 سالگی)
n رشد موهاي زهار مانند بالغين ( 18-12 سالگي)
رشد پستان‌ها
n شکل‌گرفتن و کامل‌شدن پستان‌ها
n يكي از نخستين نشانه‌ها بلوغ است.
n بين 5/7 تا 5/12 اين رشد ممكن است شروع شود. متوسط شروع رشد پستان 5/9 سالگي است.
n رشد پستان 5 مرحله دارد و عبور از مراحل رشد پستان تدريجي است و مي‌تواند 4-5 سال طول بكشد. در بعضي دخترها اين روند رشد سريع‌تر است و در 1-2 سال به بلوغ كامل مي‌رسند.
n در مراحل خيلي ابتدايي رشد پستان‌ها، در ناحيه زير نوك پستان برجستگي كوچكي احساس ميشود كه ممكن است، به لمس و ضربه حساس باشد. اين امر كاملاً طبيعي است. بافت غده اي كه بعدها براي كودك شير توليد مي‌كند، در آن جا قرار دارد.
n نابرابري اوليه اندازه پستان ها رايج است و معمولاً هر دو پستان در نهايت به يك اندازه رشد مي‌كنند، با اين وجود عدم تقارن جزئي در پستان‌هاي كامل غير معمول نيست.
n رشد پستان ها هم مانند قد، شكل بدن و رنگ چشم، از نظر ژنتيكي از پيش تعيين شده‌است و هيچ كاري نمي‌تواند بر شكل طبيعي آن‌ها تأثير بگذارد. پستان‌ها درست به اندازه‌اي خواهد شد كه براي هر كسي مناسب است.
n اندازه پستان بر توانايي زن براي توليد شير و داشتن يك زندگي جنسي رضايت بخش هيچ تأثيري ندارد.
n وقتي نوك پستان‌هاي دختري برجسته شد، وقت آن رسيده كه بين قفسه سينه و لباس رويي خود جامه‌اي بپوشد. او مي‌تواند از سينه‌بند، يا زيرپوش استفاده كند.
n بيشتر دخترها نمي‌توانند راحت از مادر خود بپرسند كه بايد با پستان‌هاي رو به رشد خود چه كنند، پس مادرها بايد ابتكار عمل را به دست بگيرند و نكات مورد لزوم را گوشزد كنند.
n براي اين كار مي‌توانيد به صورت زير سر صحبت را باز كنيد و موضوع را مطرح كنيد:
n مي‌بينم كه اين روزها خيلي خوب داري رشد مي‌كني، هم قدت بلندتر شده و هم سينه‌هايت دارد رشد مي‌كند، خودت هم متوجه شده‌اي؟
n در اين هنگام به حالت‌ها و حركات بدن او دقت كنيد تا ببينيد چه پيامي به شما مي دهد. سپس ادامه دهيد: شايد بد نباشد كه شروع به پوشيدن سينه بند بكني، تا به حال به اين موضوع فكر كرده‌اي؟
n اگر دخترتان يك ”نه“ تحكم‌آميز گفت، ديگر اصرار نكنيد.
n موضوع را براي يكي دو هفته رها كنيد و بعد دوباره مطرح كنيد و در آخر كار بگوييد ”هر وقت احساس كردي كه آمادگي آن را داري به من خبر بده“. يا دوست داري يكي دو هفته ديگر باز هم از تو بپرسم؟
n اما اگر دخترتان با علاقه بگويد ”آره“ همه هم كلاسي ها‌يم سينه‌بند مي‌پوشند، من هم مي‌خواهم.“ همان لحظه موقع آن است كه با دخترتان به خريد برويد.
n وقتي با دخترتان در باره تغييرات پستان و پوشيدن سينه‌بند صحبت مي‌كنيد موضوع خصوصي‌بودن بعضي از اندام‌ها را يك بار ديگر با او دوره كنيد.
تغييرات جسمی دخترها در دوران بلوغ
n جهش رشد
n جهش شديد رشد 2 سال بعد از جوانه اوليه پستان‌ها و يك سال قبل از عادت ماهانه اتفاق مي‌افتد.
n در يكسال ميزان رشد دو برابر ميشود و به 11- 6 سانتي متر در سال مي‌رسد. همراه با افزايش قد، بدن حالت زنانه مي‌گيرد و افزايش وزن ايجاد ميشود. بيشتر اين افزايش وزن مربوط به باسن است.
n وزن گيري دوران بلوغ بخشي از رشد دختران محسوب ميشود و نبايد دراين زمان رژيم غذايي بگيرند.
n بعد از شروع عادت ماهانه قد بيشتر از 6 سانتي متر رشد نمي‌كند.
n رويش مو در زير بغل و عانه (11-10 سالگی)
رشد موها در نواحي مختلف بدن مانند: ”زير بغل و ناحيه تناسلي“ اتفاق مي‌افتد.
n آكنه
آكنه يا جوش جواني درصورت، پشت و سينه ايجاد شده و معمولاً با پايان دوره بلوغ ناپديد مي‌شوند.
n بوي بدن
به علت اثر هورمون‌ها بر روي غدد پوست، مواد شيميايي خاصي از اين غدد آزاد ميشود كه بوي خاص بدن را مي‌سازند.
n ترشحات بي‌رنگ و بي‌بو
حدود 6 ماه قبل از شروع اولين قاعدگي، دختران ترشح بي‌رنگ و زيادي را تجربه مي‌كنند كه اگر بوي بد و خارش نداشته باشد، طبيعي است.
عادت ماهيانه چيست؟
n به خونريزی قاعدگی در فواصل زمانی مشخص، ”دوره های قاعدگی“ اطلاق می‌شود.
n از زمان شروع خونريزی قاعدگی تا شروع خونريزی دوره‌ي بعدی يک دوره، ”عادت ماهيانه“ گفته می‌شود.
n شروع عادت ماهانه بين سنين 16-9 سالگی و سن متوسط شروع عادت ماهانه 13 سالگي است.
n حدود 2 تا 5/2 سال بعد از شروع رشد پستان‌ها، دختران اولين قاعدگي خود را تجربه مي‌كنند.
n آغاز عادت ماهانه در زندگي دخترهاي جوان، حادثه‌اي مهم و نشانه ورود آن‌ها به دوران زنانگي است.
n اگر والدين موضوع عادت ماهانه را به موقع و به طور مكرر با دختر خود مطرح كنند و به سؤالات او در اين باره پاسخ بدهند و ترس‌هاي او را از آن برطرف كنند، دخترشان با آسودگي با اين كاركرد طبيعي و ماهانه بدن خود روبه‌رو خواهد شد.
چگونه و چرا عادت ماهانه اتفاق مي‌افتد؟
n تخمدان‌ها اندام‌هاي جنسي زنانه هستند و يكي از هورمون‌هاي بدن را به نام استروژن توليد مي‌كنند.
n استروژن بر بسياري از اندام‌ها تأثير مي‌گذارد و براي مغز بازخورد مي‌فرستد تا بين هورمون‌هايي كه در بدن در حال گردش مي‌باشند تعادل برقرار شود.
n تخمدان‌ها محل توليد تخمك‌ها هستند، كه يكي ديگر از عناصر مهم زنانه هستند.
n اين تخمك‌ها در پي تحريك هورمون‌هاي توليد شده از تخمدان شروع به رشد مي‌كنند و از تخمدان‌ها آزاد مي‌شوند. اين روند تخمك‌گذاري يا اوولاسيون ناميده ميشود.
n معمولاً در هر دوره ماهانه فقط يك تخمك از تخمدان آزاد ميشود.
n 2 هفته بعد از تخمك‌گذاري، تخمك از بين رفته تا همراه با لايه داخلي رحم دفع شود.
n اين لايه به صورت مايعي خون‌آلود هنگام عادت ماهانه، از بدن خارج ميشود.
n اين مايع از واژن كه محل عبور بچه هنگام تولد مي‌باشد، خارج ميشود.
n اين مايع به صورت ناگهاني و در حجم زياد از بدن خارج نمي‌شود، بلكه جريان آن آرام و مداوم است.
n ترشحات عادت ماهانه گاهي شبيه لخته‌هاي كوچك خون است و تكه‌هاي كوچك بافت بدن را هم شامل ميشود.( البته دفع واقعي لخته خون نيازمند بررسي توسط پزشك است.)
n سلول تخمك بارورنشده هم، هنگام عادت ماهانه از بدن خارج ميشود، اما چون فقط به اندازه يك نقطه كوچك است به چشم نمي‌آيد.
n توضيح دهيد كه خون قاعدگي بر خلاف باور عمومي خون كثيف بدن نيست.
n دوره‌ي ماهانه از نخستين روز ترشحات عادت ماهانه حساب ميشود و تا نخستين روز ترشحات عادت ماهانه بعدي ادامه مي‌يابد.
n يك زن در طول زندگي به طور متوسط 500 بار عادت ماهيانه ميشود.
n عادت ماهانه معمولا در حدود سنين 50 سالگي قطع ميشود كه به آن يائسگي مي‌گويند.
رحم
n رحم در همان زمان خود را براي حاملگي احتمالي آماده مي‌كند.
n در ديواره داخلي رحم لايه‌اي ايجاد ميشود، كه مي‌تواند جنين را تغذيه كند.
n تخمك پس از آزادشدن، طول لوله‌هاي رحمي را طي مي‌كند. چنان‌چه با اسپرم برخورد نكند و بارور نمي‌شود، اين حركت به سمت رحم تا چند روز بعد از تخمك‌گذاري ادامه مي‌يابد و در پايان منجر به دفع تخمك و قاعدگي ميشود.
n يك زن در طول زندگي به طور متوسط 500 بار عادت ماهيانه ميشود.
n عادت ماهانه معمولاً در حدود سنين 50 سالگي قطع ميشود كه به آن يائسگي مي‌گويند.
چرخه‌ي هورموني دوره ماهيانه
n تخمك‌گذاري در حدود روز 14 سيكل قاعدگي اتفاق مي‌افتد.
اگر تخمك بارور نشود سطح هورمون‌هاي زنانه كاهش يافته و قاعدگي صورت مي‌گيرد.
زمان شروع قاعدگي طبيعي
n زمان شروع قاعدگي در هر دختري متفاوت و تا حدودي ارثي است.
n دوران قاعدگي به طور طبيعي بين سنين 9 تا 16 سال شروع ميشود. تأخير بيش از 16 سال بايد توسط پزشك مورد بررسي قرار گيرد.
n گاهي ممكن است، در يك دوره خونريزي كم و دوره ديگر بسيار زياد شود .
n به ندرت در اولين قاعدگي‌ها، خونريزي ممكن است آن‌قدر شديد شود كه نيازمند به ويزيت پزشك باشد.
نظم دوره‌ي ماهيانه
n عادت ماهانه هر 28-35 روز يك‌بار و به طور متوسط ماهي يك‌بار اتفاق مي‌افتد.
n در دو تا سه سال اول شروع قاعدگي‌ها نامنظم بوده و به تدريج منظم مي‌شوند. يعني امكان دارد، دختري چند ماه پشت سر هم عادت ماهانه نشود يا هر دو هفته يك‌بار بشود، هر چند مورد اخير كمتر اتفاق مي‌افتد. دوره ماهانه معمولاً بعد از 2 يا 3 سال منظم ميشود و مي‌توان زمان آن را پيش‌بيني كرد. خوب است اين عادت به وجود آيد كه خانم‌ها تاريخ شروع هر قاعدگي را در تقويم يادداشت كنند.
طول مدت يك قاعدگي طبيعي
n طول مدت هر دوره قاعدگی (از اولين روز خونريزی قاعدگی تا شروع خونريزی دوره بعد ) از 21 تا 35 روز است، كه طبيعی تلقی می‌شود.
n معمولاً فاصله دو قاعدگی 28 روز است.
n اگر در مورد ميزان و فواصل قاعدگي دختران سؤالي داريد، بهتر است به پزشك يا ماما مراجعه كنيد.
n نكته مهم در خونريزي‌هاي زياد، كاهش آهن خون و لزوم جبران آن است كه بايد به آن توجه داشت.
عوامل مؤثر بر طول مدت دوره قاعدگي
n فشارهای روحی
n فعاليت فيزيکی شديد
n بيماري طولاني مدت
n مصرف برخی از داروها
n رژيم‌هاي شديد غذايي
ممکن است در فواصل قاعدگي و ميزان خونريزي ناشي از آن تأثير داشته باشند و گاهي منجر به قطع قاعدگي شوند.
اگر اختلاف بين دوره هاي قاعدگي بيش از 10 روز شود، غير طبيعی است ( مثلاً در يك بار 24 روزه و در دوره ديگر 35 روزه شود) و بايد توسط پزشک مورد بررسی قرار گيرد.
مقدار و طول مدت خونريزی قاعدگی طبيعي
n ترشحات عادت ماهانه مي‌تواند از 2-3 روز تا 7 روز طول بكشد، متوسط آن 3-5 روز است .
n در حالت طبيعی مقدار خونريزی قاعدگی در هر دوره به طور متوسط 30 تا 50 سی سی و حداکثر 80 سی سی می‌باشد( تقريبا نصف ليوان)
كي به پزشك بايد مراجعه كرد؟
n فاصله بين دو قاعدگي بيش از 35 روز و يا کمتر از 21 روز باشد.
n طول مدت خونريزی قاعدگی بيشتر از هشت روز و يا کمتر از سه روز باشد.
n خونريزی قاعدگی خفيف، جزيي و معمولاً در حد لکه‌بينی باشد.
n خونريزی يا لکه‌بينی در ميان دوره قاعدگی وجود داشته باشد.
n اختلاف بين دوره های قاعدگی( از شروع يك قاعدگي تا شروع قاعدگي بعدي) بسيار متغير و نامنظم باشد و بيش از ده روز باشد.
n خونريزي شديد كه منجر به كم‌خوني يا كاهش فشار خون شود و يا خون به صورت لخته دفع شود.
n قاعدگي ديرتر از 16 سال و زودتر 8 سال اتفاق بيافتد.
n صفات ثانويه جنسي ( رشد پستان‌ها و رويش موي زير بغل) تا 14 سال بروز نكند.
عادت ماهانه چه موقع قطع مي شود؟
n دوره ماهانه تا وقتي كه در تخمدان تخمك وجود دارد ادامه مي‌يابد، اما بعد از تمام شدن تخمك‌ها و هم‌زمان با تغييرات هورموني در بدن زن دوره‌هاي ماهانه قطع ميشود.
n اين اتفاق كه در اغلب زنان از 45-55 سالگي رخ مي‌دهد، دوره يائسگي نام دارد.
n هنگام حاملگي هم دوره‌هاي ماهانه قطع ميشود، زيرا حفظ پوشش رحم براي تغذيه جنين لازم است.
آيا قاعدگي دردناك است؟
رحم ماهيچه‌اي است، كه براي دفع لايه ساخته‌شده در درون خود منقبض ميشود. احساس گرفتگي در روزهاي اول و دوم پريود به علت همين گرفتگي‌ها است، كه خوش‌بختانه با اعمال روش‌هايي ساده مي‌توان اين انقباضات را كاهش داد.
درد دوران قاعدگي
n دردهاي قاعدگي نسبتاً شايع‌اند. بيش از نيمي از زنان آن را تجربه كرده‌اند.
n علت اين دردها ترشح ماده‌اي به نام پروستاگلاندين است، كه عامل انقباض عضلات رحم است.
n درد قاعدگي در بعضي دختران و زنان خيلي خفيف و در بعضي ديگر شديد است.
خصوصيات درد قاعدگی طبيعی
n اين دردها تقريباً هميشه در طی يک تا دو سال اول اولين خونريزی قاعدگی، شروع ميشود.
n درد چند ساعت قبل و يا هم‌زمان با شروع خونريزی قاعدگی اتفاق‌افتاده و بيش از سه روز ادامه نمی‌يابد.
n درد در زير دل (بالای شرمگاهی)، در خط وسط بوده و شدت آن کم يا زياد می‌شود و به اصطلاح به صورت قولنجی است. گاهی اين درد به پشت، باسن و حتی کشاله‌ران کشيده می‌شود.
n معمولاً در هر دوره قاعدگی تکرار می‌شود.
n معمولاً همراه با درد علائمی نظير سردرد، بی‌اشتهايي، تهوع، اسهال، خستگی يا تحريک‌پذيری وجود دارد.
n درد با ماساژ شکمی و گرم کردن موضعی کاهش می‌يابد.
n اين درد با مسكن هاي معمولي كنترل ميشود.
نكاتي براي كاهش علايم و شدت درد قاعدگي
n يک پارچه يا حوله را گرم کنند، روزانه چند بار به مدت 5 تا 10 دقيقه روی موضع درد بگذارند و در بقيه ساعات نيز لباس زير گرم بپوشند.
n از فعاليت‌هاي شديد در حين بروز درد اجتناب كنيد.
n خم‌شدن روی آرنج و زانوها و انجام برخی نرمش‌ها و پياده‌روی مي‌تواند مؤثر باشد.
n از غذاهای ساده و زود هضم استفاده كنيد.
n شکم، کمر و پهلوها را ماساژ دهيد.
n در صورت امکان، روزانه 2 بار، هر بار به مدت 10 تا 20 دقيقه زير دوش آب گرم برويد.
n از خواب زياد يا کم‌خوابی پرهيز کنند.
n استفاده از مسكن هاي مفناميك اسيد، آسپيرين با تجويز پزشك مؤثر است.
طرز استفاده از داروهای ضد التهاب
n از دارو‌هاي آسپيرين، مفناميك اسيد براي كاهش درد قاعدگي با تجويز پزشك مي‌توان استفاده كرد.
n مصرف اين داروها قبل از شروع خونريزی قاعدگی تأثير به‌تري دارد.
n قاعدگی دردناک اوليه معمولاً با بيش‌ترشدن سن و زايمان کاهش‌يافته و يا از بين می‌‌رود. البته اين مطلب بيشتر در مورد زايمان طبيعی صدق می‌کند.
خصوصيات درد قاعدگی غير طبيعی
n دردي كه به مسكن‌هاي معمولي پاسخ ندهد.
n بعداً ايجاد شود و شدت آن به مرور افزايش پيدا كند.
n همراه با درد نواحي غير معمول باشد.
n همراه با سونوگرافي غير عادي باشد.
n در اين موارد لازم است به پزشك مراجعه كنيد.
ناراحتی‌های جسمی و روحی پيش از قاعدگی
n گاهي دختران تغييرات بدني يا روحي خاصي قبل و نزديك زمان قاعدگي‌شان احساس مي‌كنند.
n در حالت طبيعی حدود 75 تا 90 درصد دختران و زنان قبل از خونريزی ماهانه و در شروع آن دچار مشکلات جسمی و روانی متعددی می‌شوند که معمولاً خفيف و جزئی هستند. به اين اختلالات تنش های قبل از قاعدگی گفته می‌شود.
n در اکثر موارد تنش‌های قبل از قاعدگی خفيف بوده، مشکلي به وجود نمي‌آورد. حدود 5 تا 10 درصد مبتلايان مشکلات جسمی و روحی دارند، به طوری که باعث اختلال در زندگی خانوادگی و اجتماعی آن ها می‌شود. اين افراد بايد برای درمان به پزشک مراجعه کنند.
اين اختلالات ممکن است به صورت ذيل بروز كند:
n کج خلقی، ضعف و خستگی، نفخ شکم
n افزايش يا کاهش ميل جنسی
n ميل شديد به مصرف برخی از مواد غذايي (شيرينی)
n يبوست، سردرد، افسردگی، ميل به گريه‌کردن
n اختلالات خواب، جوش صورت
n دل‌پيچه، دردناک شدن پستان ها و غيره
رعايت نکاتي براي تسکين و يا بهبود ناراحتی های جسمی و روحی پيش از قاعدگی
- مصرف کمتر مواد غذايي که حاوی قند يا شکر به مقدار زياد هستند و به جای آن استفاده بيشتر از نان، سيب‌زمينی، خرما و حبوبات
- مصرف کمتر چربی‌های حيوانی و گوشت قرمز و جاي‌گزينی آن با روغن های گياهی و گوشت سفيد (مرغ و ماهی)
- مصرف کمتر نوشابه های کافئين‌دار نظير قهوه و چای
- کاهش مصرف نمک تا حد ممکن
- مصرف کمتر مواد غذايي که حاوی قند يا شکر به مقدار زياد هستند و به جای آن استفاده بيشتر از نان، سيب‌زمينی، خرما و حبوبات
- مصرف کمتر چربی‌های حيوانی و گوشت قرمز و جاي‌گزينی آن با روغن های گياهی و گوشت سفيد (مرغ و ماهی)
- مصرف کمتر نوشابه های کافئين‌دار نظير قهوه و چای
- کاهش مصرف نمک تا حد ممکن
نوار بهداشتی
n نوار بهداشتي‌ها از نظر جذب ترشحات هم به دو نوع معمولي و با جذب بالا تقسيم مي‌شوند. نوع با جذب بالا قيمت بالاتري دارد ولي ضخامت آن بسيار كم است.
n نوار بهداشتي‌ها از نظر حجم خون دفع‌شده و نياز فرد به انواع كوچك، متوسط و بزرگ تقسيم مي‌شوند.
n در يك طرف اين نوارها ماده‌اي جاذب قرار دارد و طرف ديگر آن، به كمك چسبي كه دارد، محكم و به راحتي به شورت مي‌چسبد.
n يك لايه پلاستيكي در نوار‌هاي بهداشتي از بيرون‌زدن خون قاعدگي به بيرون جلوگيري مي‌كند.
n نوار بهداشتي را بايد تقريباً هر 6-4 ساعت يك‌بار تعويض شود. البته اين به ميزان ترشحات قاعدگي هم بستگي دارد.
طرز استفاده از نوار بهداشتي
n نوار موجود در زير نوار بهداشتي را كه پوشش چسب نوار است برداريد.
n سپس قسمت چسب‌دار را كه در زير ( در نوار بهداشتي نوع بال پروانه‌اي زير بال‌هاي نوار بهداشتي نيز است) به شورت خود بچسبانيد.
n سپس نوار بهداشتي را در جاي مناسب خود فشار دهيد تا محكم شود.
n نوار بهداشتي استفاده شده را در كاغذ يا دستمال كاغذي و ... بپيچيد و در سطل دردار بياندازيد.
استفاده از دستمال به جاي نوار بهداشتي
n در صورتي كه از دستمال پارچه‌اي به جاي نوار بهداشتي استفاده مي‌كنيد به نكات زير توجه كنيد:
n دستمال‌هاي مورد استفاده را زود به زود عوض كنيد.
n فوراً دستمال استفاده‌شده را با آب سرد و صابون بشوييد.
n دستمال‌ها را در آفتاب خشك كنيد يا پس از خشك‌شدن اتو كنيد.
n اگر لك‌هاي موجود در دستمال از بين نرفت از وايتكس استفاده كنيد و خوب آب بكشيد.
n اگر لك‌هاي موجود پاك نشد، آن را دور بياندازيد.
n براي اين كه ترشحات قاعدگي به بيرون نشت نكند، از شورت‌هاي مخصوص كه در فاق آن از يك لايه پلاستيك استفاده شده است و اصطلاحاً به آن شورتكس مي‌گويند، استفاده كنيد
نکات بهداشتی مربوط به زمان قاعدگی
n نوار بهداشتي را به طور مكرر معمولا هر 6-4 ساعت تعويض كنيد.
n از لباس زير نخی استفاده كنيد.
n لباس زير را در نورخورشيد آويزان كنيد و با اتو ضد عفوني كنيد.
n براي شستن لكه‌هاي خون از آب سرد و صابون استفاده كنيد.
n هميشه در كيف دستي خود يك نوار بهداشتي و شورت داشته باشيد.
چون محيط خون آلود دستگاه تناسلي در طول قاعدگي محل مناسبي براي رشد ميكروب ها است لذاحمام كردن و طهارت‌گرفتن پس از اجابت مزاج و ادرار كردن، در دوران قاعدگي نه تنها مانعي ندارد، بلكه براي پيش‌گيري از بيماري‌هاي عفوني لازم است .
پاپ اسمير چيست؟ و از چه سني بايد پاپ اسمير داد؟
n پاپ اسمير از نام پاپانيكولاو كه اين روش را ابداع كرد گرفته شده و روشي براي مشخص كردن سرطان دهانه رحم است.
n اگر دختري تا قبل از 18 سالگي فعاليت جنسي نداشته باشد، معمولاً نيازي به پاپ اسمير نيست.
n اما تا يك سال از آغار روابط جنسي حتماً بايد اين آزمايش را انجام داد.
n متخصص زنان، پزشك عمومي و ماما مي تواند پاپ اسمير را انجام دهد.
قبل از اين كه درباره‌ي عادت ماهانه به دخترتان توضيح بدهيد او را با مفاهيم زير آشنا كنيد:
n تفاوت بين اعضاي خصوصي بدن مرد و زن
n اندام‌شناسي تناسلي زن
n رشد بچه در رحم مادر
n نقش زن و مرد در پيدايش بچه
n چگونگي شكل‌گرفتن و خارج‌شدن بچه از بدن زن
n مفهومي روشن از ارزش‌هاي خانوادگي‌تان
شروع و توضيح در باره عادت ماهانه:
n بيشتر دخترها وقتي براي اولين بار با آن‌ها در باره دوره عادت ماهانه صحبت مي‌كنيد، تا حدودي از خود ناراحتي نشان مي‌دهند يا در فكر فرو مي‌روند.
n پس اطلاعات خود را حتماً با حالتي مثبت و حمايت‌آميز در اختيار آن‌ها قرار دهيد و به آن‌ها تفهيم كنيد كه عادت ماهانه بخشي از كاركرد داخلي و طبيعي بدن يك زن است.
n نخستين رويارويي دختران با موضوع عادت ماهانه مي‌تواند بر ديدگاهي كه در آينده نسبت به بدن خود پيدا مي‌كنند، تأثيري ماندگار بگذارد.
تمهيدات اوليه
n براي توضيح موضوع از قبل عكس‌هايي را آماده كنيد. مي‌توانيد به اين منظور از كتاب يا عكس‌هاي موجود در اين مجموعه استفاده كنيد.
n كنار دخترتان بنشينيد.
n از قبل كيف زيبايي آماده كنيد. نوار بهداشتي و شورت مخصوص دوران قاعدگي خريداري كنيد.
n اگر دخترتان قادر به خواندن است، مي توانيد كتابي براي مطالعه كامل بعدي نيز آماده كنيد.
n در بعضي مناطق گرفتن جشن بلوغ مي تواند، خاطره‌اي به ياد ماندني براي فرزندتان ايجاد كند. اين جشن مي تواند به صورت يك جشن كوچك خانوادگي با خريد هديه براي نوجوان همراه باشد.
مثالي‌هايي براي شروع و توضيح در باره عادت ماهانه:
n دخترها وقتي دارند بزرگ و خانم مي‌شوند اتفاق‌هاي مهمي در بدنشان مي‌افتد.
n در مورد علائم ديگر بلوغ شامل رشد پستان‌ها بلند شدن قد و ... توضيح دهيد.
n در بين اين تغييرات رحم نيز براي بچه دار شدن آماده ميشود.
n به اين منظور ماهانه از اندام تناسلي زن مقداري خون خارج ميشود.
n عادت ماهانه نشان مي‌دهد كه دختر بزرگ و خانم شده است و مي‌تواند بچه‌دار شود. عادت ماهانه بخشي كاملاً طبيعي از بلوغ و بزرگ‌شدن است.
n مكررا تأكيد كنيد توانايي جسمي باردار شدن، به معني اين نيست كه فرد توانايي بزرگ‌كردن فرزند را دارد. در مورد ارزش‌هاي خانواده صحبت كنيد.( به بخش سلامت جنسي در كودكان و پاسخ به سؤالات مراجعه كنيد.)
n عادت ماهانه را غده‌اي به نام هيپوفيز كه در مغز قرار دارد، تنظيم مي‌كند. اين غده ساعتي دروني است كه آغاز بلوغ را در بدن هر شخص و در موقع مناسب به او گوشزد مي‌كند و توسط هورمون‌ها به ساير اندام‌هاي بدن پيام مي‌فرستند،
n هورمون‌ها موادي در درون بدن هستند كه مسؤوليت تغييرات مربوط به بلوغ از جمله جهش رشد و رشد اندام هاي جنسي يا توليد مثل را بر عهده دارند.
n از قوه ابتكار خود استفاده كنيد و هم‌چنين از تجربيات مادران ديگر. ولي قطعاً فرزندتان بايد قبل از بروز قاعدگي با آن آشنا شده باشد در غير اين‌صورت ممكن است دچار مشكلات روحي شديد شود. مطالعات نشان داده است كه دختراني كه قبل از بروز عادت ماهانه با ان آشنا شده‌اند و اطلاعات كافي دريافت كرده‌اند نسبت به خود عزت نفس بالاتري دارند و روند بلوغ را خوشحال كننده مي دانند.
n پريودشدن عبارت ديگري براي عادت ماهانه است و به اين دليل آن را با اين واژه مي نامند كه در ”پريود“ يا ”دوره“ هايي با فاصله زماني مشخصي اتفاق مي افتد.
بو و موي بدن
n تمام دستگاه‌هاي بدن در دوران بلوغ در اوج فعاليت هستند، از جمله توليد عرق و چربي كه روي پوست بدن ترشح ميشود، افزايش مي‌يابد.
n بچه‌هاي 10-12 ساله معمولاً از بوي بدن خود آگاه نيستند و اشاره به آن برايشان توهين‌آميز است. ولي لازم است به نرمي به آن‌ها يادآور شويم كه به طور مرتب دوش بگيرند و از محصولات ضد بو يا عرق استفاده كنند.
n توليد چربي در پوست سر هم افزايش مي‌يابد و لازم است، نوجوانان با فاصله كم‌تري هر روز يا يك روز در ميان موهايشان را بشويند.
n شايد فرزندتان مرتب نياز به يادآوري داشته باشدكه حالا كه بزرگ‌تر شده‌است، بايد براي حفظ بهداشت خود وقت بيش‌تري بگذارد و تلاش بيش‌تري بكند.
n دخترها از چند ماه قبل از عادت ماهانه، ترشحات بي‌رنگ، بي‌بو و نخ مانندي را درخود احساس مي‌كنند، كه ممكن است، شورت آن‌ها را به رنگ زرد در بياورد. اين امري طبيعي است، كه طي آن واژن خود را تميز مي‌كند.
n از ناحيه تناسلي بعضي دخترها، به خصوص آن‌هايي كه اضافه وزن دارند، بويي حس ميشود. اين بو طبيعي است و با بهداشت روزانه و تعويض روزانه شورت مي‌توان آن را برطرف كرد.
موي بدن دخترها
n مدت كوتاهي پس از رشد پستان‌ها در دخترها در نواحي جديدي از بدن آن‌ها مثل پاها، زيربغل و ناحيه شرم‌گاهي مو پديدار ميشود. رشد مو روندي تدريجي دارد و اغلب از ديد والدين پنهان مي‌ماند.
n موي شرم گاهي ابتدا صاف و تيره رنگ است و سپس كلفت و فر ميشود.
n شكل نهايي موي شرم‌گاهي در زن بالغ، مثلثي است كه رأس آن پايين قرار گرفته‌است، اين مو در ممانعت از ورود ميكروب به ناحيه تناسلي مؤثر است، و نبايد آن را تيغ زد چون دوباره رشد مي‌كند و مي‌تواند باعث خارش و ناراحتي پوست زير آن شود.
n موي زير بغل در دخترها معمولا بين 12-13 سالگي رشد مي‌كند.
n تراشيدن يا نتراشيدن موي زير بغل به انتخاب شخصي افراد بستگي دارد.
n موي پاي دخترهاي جوان هم همواره با موي زير بغل و موي شرم‌گاهي آن‌ها رشد مي‌كند.
n بيشتر دخترها به زمان زدن موي پاهايشان فكر مي‌كنند. در گذشته والدين به اين كار راضي نبودند و تا سن خاصي اجازه آن را به دختر خود نمي‌دادند. اين بي‌ميلي آن‌ها گاهي ريشه فرهنگي دارد.
n چيزي كه از سن دخترها بيشتر اهميت دارد، ناراحتي او از موهاي پا و فشاري است، كه هم‌كلاسي‌ها و دوستان به او وارد مي‌كنند تا پاهايش را تيغ بزند.
n صرف‌نظر از اعتقاد والدين دخترها در اين سن و سال در باره فوايد و مضرات زدن موي پا نياز به راه‌نمايي دارند. پس بهتر است، خودتان موضوع را مطرح كنيد و منتظر طرح آن از طرف دخترتان نمانيد.
n براي رفع موهاي زائد مي‌توان از تيغ‌زدن، مومك انداختن، كرم و لوسيون‌هاي موبر، دستگاه‌هاي اپيلاتور استفاده كرد.
n براي از بين‌بردن موي پا، راه‌هاي ديگري هم مثل الكتروليز وجود دارد كه گران‌قيمت هستند و بايد توسط كسي اجرا شود كه دوره آموزشي ديده باشد.
نكات زير را در مورد زدن موي پا براي او روشن كنيد:
n به‌ترين و ساده‌ترين روش رفع موهاي زائد استفاده از تيغ است.
n اگر مي‌خواهي پاهايت بي‌مو باشد، بايد مرتب تيغ بزني. شايد بخواهي موي پاهايت دوباره بلند شود، اما آن هم خودش دردسر دارد. موهاي كوتاه و تيغ تيغي خيلي كند رشد مي‌كنند.
n از تيغ تميز استفاده كن و مراقب باش تا پوستت بريده يا خراشيده نشود.
n حين استفاده از تيغ زير دوش آب گرم بياستيد.
n اگر قبل از تيغ زدن روي سطح پا صابون يا خمير بمالي، تيغ راحت‌تر مي‌لغزد و موها بهتر زده ميشود.
n هنگام تيغ‌زدن حواست كاملاً جمع باشد، خراش يا بريدگي مي‌تواند دردناك باشد.
n هنگام تيغ زدن از خيس بودن پاي خود اطمينان داشته باش. وگرنه حتماًپوستت آسيب مي‌بيند.
n در نهايت شما والدين بايد خودتان تصميم بگيريد كه زمان تيغ‌زدن را به عهده دخترتان بگذاريد يا خير.
n تيغ زدن مي‌تواند يك قدم مثبت باشد، كه دخترتان به سمت مراقبت مستقل از بدن خود برمي‌دارد.
n اگر باحوصله به نگراني‌هاي دخترتان در باره تيغ زدن پاهايش گوش كنيد، در آينده كه مسائل بزرگ‌تري براي او به وجود مي‌آيد، بهتر مي‌توانيد، با او گفت و گو كنيد.